Over Halloween en mijn voortschrijdende inzicht daarop

Te merken aan de verschillende mensen die ik volg op sociale media, gelovig of niet, doet Halloween in Nederland elk jaar weer flink wat stof opwaaien. Maar waarom dan toch? Er zijn toch ook griezelboeken, of -films, die je wel of niet kunt lezen en kijken? Je laat elkaar toch ook wel eens schrikken, als de ander thuis in het donker zijn weg probeert te vinden naar het lichtknopje? Wat is dat dan toch dat het zo'n gloeiend hangijzer is, vooral onder mijn bevriende medechristenen?

Hoe dan?

Hoe kan het toch dat alle gekerstende christelijke feesten en gebruiken elk jaar weer opnieuw met volle teugen worden beleefd, maar dat er met Halloween wel een dappere poging gedaan is de paganistische gewoonte, oud-en-nieuw maar dan op 31 oktober om te toveren naar All Hallows Eve, Allerheiligen avond, een soort van kerstavond, maar dan voor Allerheiligen (Hallowmas, familie van Christmas denk ik), waarop alle heiligen, bekend of onbekend, herdacht werden; dat er juist hiervan een griezelfeest van overgebleven is, waar de gelovige bedenkers destijds blijkbaar geen moment bij stilgestaan hebben? 🤔 Nou. Allerheiligenavond is als het ware teruggekaapt.

Ik zou denken dat we Kerst niet kwijt wilden vanwege de verwijzing naar Jezus, het Licht van de wereld. En dat de paasviering wijst op Jezus' offer en overwinning van de dood kan ook niet meer overtroffen worden door wat de gewone overlevering van oudsher aan lentevoorstellingen op zou kunnen voeren. Maar dan Halloween...

Opbouw van het huidige feestje

Allerlei gebruiken en culturen (Iers, Mexicaans, katholiek, bedelen, etc.) zien we daarin samen komen om onlosmakelijk met elkaar in verbinding te blijven staan. Gelovigen slaan dit vandaag de dag plat op basis van wat ervan te zien is (gemene heksen, doodskoppen en ook veel spinnen, logisch, tijd van het jaar hè) en hoe er in het feestgedruis vooral naar de dood gehint wordt (not done op basis van bijvoorbeeld de Bijbelgedeelten Jesaja 8:19, Leviticus 19:31) en naar de onzichtbare wereld, niet te verwarren met de wind en de zwaartekracht natuurlijk 🤓

Het kan aan mij liggen, maar, zombies, dansende skeletten, spinnen en monsters worden nergens in diezelfde Bijbel aangeduid als een 'no go' tenzij je ze vereerd als zijnde voorvaderen of goden of iets dergelijks. Het duidt veel meer op iets waar je sowieso niet 365 dagen per jaar mee bezig bent, of mee bezig wilt zijn. Ok, spoken, welliswaar personen met een laken over het hoofd, meer verwijzend naar witte wieven die men ooit meer voor geest aanzag dan dat men daar daadwerkelijk mee in contact was, die benaderen misschien wel het meest waar gelovige mensen bang voor zijn mee in aanraking te komen.

Brrr

In mijn beleving staat Halloween tegenwoordig voor alles waar je normaalgesproken bang voor kunt zijn. Hersenloze wezens, moord, bloed, verminking, kwaadaardigheid. Allemaal zaken waar je in het dagelijkse leven het liefst zo ver weg mogelijk vandaan wilt blijven...

Maar, wat is dat dan toch dat dit feest zich welhaast als een trage inktvlek over de westerse wereld lijkt uit te spreiden?

Boring...

Mijn eerste gedachte? Verveling. Routine. Voorspelbaarheid. We leven tegenwoordig zo veilig en op onszelf, via onze agenda, voorzichtig, steriel. Zouden daar de toegenomen angststoornissen van de laatste jaren (RIVM onderzoek) wellicht vandaan komen?

Ik denk dat we zo af en toe even toe zijn aan een flinke optater aan ellende, eindigheid en griezeligheid. Even weer wat voelen. Voelen dat ons systeem nog in actie komt wanneer we ergens van schrikken of walgen. Die koude rillingen. Dat schrikeffect vanuit je buik. Net als in een achtbaan of wanneer je je kind spelenderwijs de lucht in gooit en natuurlijk weer netjes en veilig opvangt. Maar wat zegt de wetenschap erover? Nou, genoeg, ik zie zelfs hier en daar wat overlap met mijn eigen hersenspinsels 😇.

Nep of echt?

Dan, als laatste nog, de vraag: hoe geven we hier precies allemaal vorm aan? Huren we heksen en tovenaars in om ons leventje eens flink te gaan lopen vervloeken? Of slachten we de kat van de buren bruut om het levenloze ding aan een hek met pijlpunten te spiezen, tot afgrijzen van alle voorbijgangers? Nee natuurlijk.

We doen na. We spelen. We proberen zo goed mogelijk, of zo lollig mogelijk iets te laten zien van wat er absurd, lelijk en eng is. Niks is echt, geen uitgeschreeuwde toverspreuk, borrelende lichtgevende soep of bibberig zwevend lampje heeft iets in zich van de geestelijke wereld waar de Bijbel het over heeft. Een verkleedpartij heet zo omdat je je met zn allen een moment anders kleed dan dat je dat normaal zou doen. Elkaar de stuipen op het lijf jagen is dan ook heel wat anders dan elkaar vervloeken of echt verminken.

Nederland heeft het blijkbaar nodig zich ook met dit feest een moment in het jaar even onveilig te voelen. Even te griezelen en te huiveren, zoals bij het lezen van een goed eng verhaal. Stel je eens voor dat...

Breekt zo lekker de week

Maar nee. Het is niet echt. We laten ons niet echt in met dood en verderf, met occulte sinisterheid. Het is een spel, een lollig 'breekt zo lekker de week' moment in het jaar, waarna we weer gerustgesteld door de nieuwe dag, met vriendelijkheid en voorspelbaarheid verder mogen gaan. Misschien wel dankbaar voor de weelde waarin wij ons dagelijks leven mogen en kunnen beleven. Dat zou pas tof zijn.

Samen leven

Voor mij is tegenwoordig Halloween zo'n typisch moment in het jaar van 'leven en laten leven'. Ik wil het niet veroordelen. Ik wil het niet aanvallen. Ik wil het begrijpen en er zelf lekker niet mee bezig hoeven zijn. Dat dan weer wel. Ik denk namelijk dat dat samen-leven is, ten voeten uit. Dat je jezelf mag vermaken op die manieren waarop je dat zelf wilt, maar ook dat je anderen daar niet mee lastig valt. En dat dat dan wederzijds is.