Inleidende overdenking Mozes voor groeigroep
Blog naar aanleiding van de eerste groeigroepavond van seizoen 2010 – 2011.
Introductie op de persoon Mozes
Omdat we pas vanaf de eerstvolgende keer bezig gaan met het boekje “in de voetsporen van Mozes” (ze zijn inmiddels in bestelling) en ik in de vakantie een alleraardigste verhandeling gelezen heb door prof. dr. Bob Smalhout over de ‘tijdgenoten van de Bijbel’ leek het me een mooi begin eens te kijken naar de persoon Mozes. De internetbron wikipedia schrijft heer Smalhout:“Hij heeft een joods-christelijke achtergrond; zijn vader was liberaal-joods en zijn moeder hervormd. Zelf ziet hij zich als een mengeling van beide godsdiensten. Hij staat bekend als een Bijbelkenner en heeft er veel over geschreven.”
Smalhout heeft vanuit zijn sympathie voor het christelijke geloof en zijn wortels in het Jodendom gemeend er goed aan te doen een schets te maken rondom de geschiedenissen welke wij allemaal kennen vanuit de Bijbel.
Probleem is vaak echter dat wij ons te weinig kunnen inleven in een personage of in de ‘tijdsgeest’ van die periode. Zo heeft hij geschreven over de marteling van een kruisdood, dus ook voor Jezus, geeft hij meer achtergrondinformatie over de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan en heeft hij zich ook verdiept in de geschiedenissen van bijvoorbeeld Ruth, David, Jozef, de onderkoning, en Mozes, de aangenomen zoon van de dochter van Farao.
De periode tussen Jozef en Mozes
Allereerst is het goed op te merken dat het niet zomaar vergeetachtigheid is geweest van de faraofamilie dat men niet meer zou weten van de goede daden van Jozef waardoor het volk Israël zich kon vermeerderen in het land Gozen. De farao waar Jozef onder diende was er één die op een vroeger moment de scepter heeft overgenomen over Egypte maar kwam zelf uit een Aziatisch land. Zij namen Egypte in en namen de leiding over. Daar kwam vervolgens Jozef onder te werken waarna, vele jaren na de dood van Jozef, de autochtone bevolking van Egypte de troon heeft bestormd en overgenomen.
De nieuwe familie op de troon moet dan ook heel anders tegen het volk van de Hebreeën hebben aangekeken. Zij zijn immers onder het bewind en gedogen van de vroegere vijand tot een groot volk uitgegroeid. Op basis van de cijfers uit de Bijbel zouden er uiteindelijk wel 2 miljoen Hebreeuwse mensen aan de uittocht uit Egypte hebben meegedaan. Het volk werd dan ook onderdrukt en uitgebuit en droeg een groot deel van de Egyptische economie. Reden te meer om niet zomaar akkoord te gaan met de wensen van Mozes en Aäron.
De naam Mozes
Wij hebben een moment stilgestaan bij de naam van het kind uit het biezen (mogelijk papyrus bedoeld) mandje: Mozes (Hebreeuws: Masha/Moshé). We weten dat het de dochter van de farao was die direct in de gaten kreeg, ofwel door zijn uiterlijk, ofwel door de simpele 1+1=2 optelsom van wat er gaande was in het rijk en deze vondeling, welke meteen bevangen werd door intense (moeder?)gevoelens voor het kleine nieuwe ongetwijfeld luidruchtige leventje.
Zij noemde hem Mozes. We weten dat haar verklaring, zoals we dat terug vinden in de Bijbel, geweest is dat dit betekent dat het kind uit het water getrokken is. Opvallend is dat deze Egyptische prinses een Hebreeuwse naam kiest, maar extra opvallend, of moeten we dat slim noemen, is dat deze naam voor de Egyptenaren geen heel vreemde naam geweest moet zijn. Mozes is in het oud-Egypte een naam geweest welke we ook terugvinden in namen als Toeth-mosis of Ramses (Ra-m’ses) en betekend dan dat het een kind is van… Dus Toethmosis is simpelweg “kind van Thoet” en dan is Ramses uiteraard “kind van Ra” waarvan we weten dat het één van de vele goden geweest is in Egypte.
Mozes was dus voor haar vooral een kind, maar dan blijkbaar zonder noemenswaardige vader of godheid.
De adoptie
Smalhout schat de leeftijd van Mozes, op het moment dat zijn moeder hem af moest staan aan de prinses, op zo’n 6 á 7 jaar, schoolleeftijd voor de kinderen van de hoge stand in oud-Egypte. Op dat moment zien we dat de Bijbel schrijft dat Mozes moeder hem zelf naar het paleis gebracht heeft. Dit sprak erg tot de verbeelding van onze groep. Wat we daaruit ook hebben kunnen opmaken is dat Mozes nog redelijk lang thuis heeft kunnen zijn om de basisbegrippen over de God van Abraham, Isaac en Jacob onder de knie te krijgen. Een wellicht redelijke basis voor zijn ‘vervolgopleiding’ aan het hof met zijn veelgodendom. De Egyptische religie had voor elk onverklaarbare ding wel een andere God, veelal samengesteld uit verschillende dieren of de combinatie dier-mens.
Zijn jonge jaren aan het hof
De jonge jaren van Mozes aan het hof moeten gevuld zijn geweest met onderricht over de toen geldende wijsbegeerte, wetenschap en religieuze opvattingen. We denken dan aan lezen en schrijven, rekenen (zij waren hun omgeving ver voor op bepaalde vlakken), meetkunde, astrologie, muziekleer, architectuur, aardrijkskunde en militaire organisatie. Uiteraard werd hem, zoals al even genoemd, het veelgodendom onderwezen.
Mozes’vlucht
Dan komt daar dat moment van de vlucht van Mozes naar Midian wanneer zijn farao‘opa’ er ook achterkomt dat Mozes in een driftbui een Egyptenaar doodgeslagen heeft, een land waar bedoeïenvolkeren rondzwierven om hun kuddes naar grazige weiden te manoeuvreren. Smalhout schat zo in dat de bewoners van dit land negroïde mensen geweest moeten zijn waaruit dus opgemaakt kan worden dat Mozes zich een zwarte vrouw aan de haak geslagen heeft bij zijn aankomst in dat land. Een dochter van een priester.
De opdracht
Op een bepaald moment zien we de inmiddels getrouwde Mozes, vader van twee jongens, zo’n 300 km van ‘huis’ tegen een brandende braambos aan lopen waarop hij in gesprek komt met de God van zijn voorouders. Wij merkten onder elkaar op dat er dan toch zeker geen moment kon zijn van twijfel of schrik na al de dingen die God hem voorstelt om te kunnen uitvoeren om zo de farao over te halen zijn volk te laten gaan. Dat was dan ook de opdracht: regel via de farao (na een wisseling van de wacht wist niemand meer van de misdaad van Mozes aan de dienstdoende Egyptenaar) dat het Hebreeuwse volk op weg zou mogen gaan naar het land wat God hen beloofd heeft.
Toch zakt Mozes de moed spreekwoordelijk in de schoenen. Spreekwoordelijk omdat God hem gebood zijn schoeisel uit te trekken op de heilige grond bij de braambos. Wat maakte deze opdracht voor hem nou zo’n probleem?! Als u of ik tegen een sprekende braamstruik op zouden lopen met een dergelijke boodschap hadden we volgens mij niet eens de moed om op dat iets terug te zeggen, laat staan om in debat te gaan met de Schepper van hemel en aarde en alles wat daarin en op te vinden is!
De tegenwerpingen
Smalhout vat het alsvolgt samen:
1. Mozes moet het prima naar zijn zin gehad hebben in zijn huidige herdersbestaan met vrouw en kinderen, plus een schoonfamilie waar hij het goed mee moet hebben gevonden. Het is niet voor niets dat hij later in de woestijn de woorden van zijn schoonvader Jetro zo goed ter harte neemt. 2. In Egypte hing hem nog steeds het doodvonnis boven het hoofd al weten we uit de Bijbel dat God hem op enig moment duidelijk gemaakt heeft dat iedereen die zou af kunnen weten van dit vonnis inmiddels zou zijn overleden. Mozes twijfelde aan meer van Gods plan dus tsja… 3. Mozes gold zelf óók als Hebreeuwse allochtoon in Egypte en was dus ongewenst. 4. Mozes was verbaal niet begaafd en stotterde. 5. Farao Ramses II was onvoorstelbaar machtig.
Deze schets ging Smalhout blijkbaar niet ver genoeg en hij heeft het geheel geplaatst in een situatie zoals die zou zijn in de tijd van de ons welbekende tweede wereldoorlog:
Gesteld dat Mozes in de tijd van de tweede wereldoorlog had geleefd, dan zou hij als kind van Joodse ouders, opgevoed door de dochter van Hitler (gesteld dat deze dochters had gehad), een SS-bewaker van een concentratiekamp hebben gedood en gevlucht zijn naar Amerika. Daar zou hij gehuwd zijn met een negerin, de dochter van een zwarte rabbijn. Terwijl hij als cowboy een veetransport begeleidde, zou hij tijdens een lokale prairiebrand in Arizona van God de opdracht hebben gekregen naar nazi-Duitsland terug te keren om al stotterend aan Hitler te vragen de Joden uit Auschwitz en Bergen Belsen vrij te laten. Zo onmogelijk was de opdracht die Mozes van God kreeg.
Men zou er nog aan toe kunnen voegen dat het voor Mozes ook nog eens de bedoeling was om na deze exodus het volk het beloofde land Zwitserland in te loodsen alwaar men zich blijvend zou moeten vestigen door zich het land toe te eigenen. Mozes’ opleiding en kennis op het gebied van vreemde volkeren kan niet achtergebleven zijn op de rest van zijn hoogwaardige opleiding waardoor de tegenwerpingen alleen nog maar groter en meer werden op deze manier.
Is twijfel dan per definitie ongehoorzaamheid?
De discussie liep hoog op, weten wij uit de Bijbelse geschiedschrijving, en als groep reageerden wij verbaasd op de toegeeflijkheid van de Heer toen Mozes bleef jammeren op twijfelachtige toon. Hij kwam Mozes tegemoet door zijn Hebreeuwse broer Aäron voor te stellen als woordvoerder! Dan zie je dus dat God een leven lang bezig is met één man, één missie, één aaneenschakeling van gebeurtenissen die Mozes er haast voor opgeleid hebben om deze taak op zich te nemen, toegegeven dat niemand van ons het zou hebben kunnen verzinnen, maar dan is er uiteindelijk Aäron die de woorden moet gaan spreken om voor de uittocht te gaan zorgen…
Wij denken dan al gauw: waarom is Aäron dan niet gekozen voor deze taak? Waarom was Mozes dan op dat moment eigenlijk nog ‘zwaar van mond en zwaar van tong’? De Heer had al in zoveel zaken voorzien die Mozes er op voorbereidden dit werk te gaan doen en dan toch nog deze obstakels…
Het zijn lastige vragen, maar toch ergens ook mooie overwegingen die we door onze gedachten kunnen laten gaan bij de verdere verhandeling van deze hele geschiedenis. Ook konden we ons de vraag stellen hoe wij zelf op zouden kunnen zien tegen de dingen die de Heer ons op ons pad brengt of wellicht al gebracht heeft. Wat zijn onze bezwaren en waar halen we ‘het lef’ vandaan om daarover met God in discussie te gaan? Hebben wij dan nog méér dan een niet verterende brandende braamstruik nodig om volledig in Gods dienst te gaan staan, ook komend seizoen weer. Voor kerkenwerk of gewoon in onze eigen buurt, tegenover buren, collega’s? Genoeg weer om over na te denken en we zien als groep reikhalzend uit naar wat deze nieuwe tocht ‘in de voetsporen van Mozes’ ons gaat brengen in onze geloofsgroei.
Introductie op de persoon Mozes
Omdat we pas vanaf de eerstvolgende keer bezig gaan met het boekje “in de voetsporen van Mozes” (ze zijn inmiddels in bestelling) en ik in de vakantie een alleraardigste verhandeling gelezen heb door prof. dr. Bob Smalhout over de ‘tijdgenoten van de Bijbel’ leek het me een mooi begin eens te kijken naar de persoon Mozes. De internetbron wikipedia schrijft heer Smalhout:“Hij heeft een joods-christelijke achtergrond; zijn vader was liberaal-joods en zijn moeder hervormd. Zelf ziet hij zich als een mengeling van beide godsdiensten. Hij staat bekend als een Bijbelkenner en heeft er veel over geschreven.”
Smalhout heeft vanuit zijn sympathie voor het christelijke geloof en zijn wortels in het Jodendom gemeend er goed aan te doen een schets te maken rondom de geschiedenissen welke wij allemaal kennen vanuit de Bijbel.
Probleem is vaak echter dat wij ons te weinig kunnen inleven in een personage of in de ‘tijdsgeest’ van die periode. Zo heeft hij geschreven over de marteling van een kruisdood, dus ook voor Jezus, geeft hij meer achtergrondinformatie over de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan en heeft hij zich ook verdiept in de geschiedenissen van bijvoorbeeld Ruth, David, Jozef, de onderkoning, en Mozes, de aangenomen zoon van de dochter van Farao.
De periode tussen Jozef en Mozes
Allereerst is het goed op te merken dat het niet zomaar vergeetachtigheid is geweest van de faraofamilie dat men niet meer zou weten van de goede daden van Jozef waardoor het volk Israël zich kon vermeerderen in het land Gozen. De farao waar Jozef onder diende was er één die op een vroeger moment de scepter heeft overgenomen over Egypte maar kwam zelf uit een Aziatisch land. Zij namen Egypte in en namen de leiding over. Daar kwam vervolgens Jozef onder te werken waarna, vele jaren na de dood van Jozef, de autochtone bevolking van Egypte de troon heeft bestormd en overgenomen.
De nieuwe familie op de troon moet dan ook heel anders tegen het volk van de Hebreeën hebben aangekeken. Zij zijn immers onder het bewind en gedogen van de vroegere vijand tot een groot volk uitgegroeid. Op basis van de cijfers uit de Bijbel zouden er uiteindelijk wel 2 miljoen Hebreeuwse mensen aan de uittocht uit Egypte hebben meegedaan. Het volk werd dan ook onderdrukt en uitgebuit en droeg een groot deel van de Egyptische economie. Reden te meer om niet zomaar akkoord te gaan met de wensen van Mozes en Aäron.
De naam Mozes
Wij hebben een moment stilgestaan bij de naam van het kind uit het biezen (mogelijk papyrus bedoeld) mandje: Mozes (Hebreeuws: Masha/Moshé). We weten dat het de dochter van de farao was die direct in de gaten kreeg, ofwel door zijn uiterlijk, ofwel door de simpele 1+1=2 optelsom van wat er gaande was in het rijk en deze vondeling, welke meteen bevangen werd door intense (moeder?)gevoelens voor het kleine nieuwe ongetwijfeld luidruchtige leventje.
Zij noemde hem Mozes. We weten dat haar verklaring, zoals we dat terug vinden in de Bijbel, geweest is dat dit betekent dat het kind uit het water getrokken is. Opvallend is dat deze Egyptische prinses een Hebreeuwse naam kiest, maar extra opvallend, of moeten we dat slim noemen, is dat deze naam voor de Egyptenaren geen heel vreemde naam geweest moet zijn. Mozes is in het oud-Egypte een naam geweest welke we ook terugvinden in namen als Toeth-mosis of Ramses (Ra-m’ses) en betekend dan dat het een kind is van… Dus Toethmosis is simpelweg “kind van Thoet” en dan is Ramses uiteraard “kind van Ra” waarvan we weten dat het één van de vele goden geweest is in Egypte.
Mozes was dus voor haar vooral een kind, maar dan blijkbaar zonder noemenswaardige vader of godheid.
De adoptie
Smalhout schat de leeftijd van Mozes, op het moment dat zijn moeder hem af moest staan aan de prinses, op zo’n 6 á 7 jaar, schoolleeftijd voor de kinderen van de hoge stand in oud-Egypte. Op dat moment zien we dat de Bijbel schrijft dat Mozes moeder hem zelf naar het paleis gebracht heeft. Dit sprak erg tot de verbeelding van onze groep. Wat we daaruit ook hebben kunnen opmaken is dat Mozes nog redelijk lang thuis heeft kunnen zijn om de basisbegrippen over de God van Abraham, Isaac en Jacob onder de knie te krijgen. Een wellicht redelijke basis voor zijn ‘vervolgopleiding’ aan het hof met zijn veelgodendom. De Egyptische religie had voor elk onverklaarbare ding wel een andere God, veelal samengesteld uit verschillende dieren of de combinatie dier-mens.
Zijn jonge jaren aan het hof
De jonge jaren van Mozes aan het hof moeten gevuld zijn geweest met onderricht over de toen geldende wijsbegeerte, wetenschap en religieuze opvattingen. We denken dan aan lezen en schrijven, rekenen (zij waren hun omgeving ver voor op bepaalde vlakken), meetkunde, astrologie, muziekleer, architectuur, aardrijkskunde en militaire organisatie. Uiteraard werd hem, zoals al even genoemd, het veelgodendom onderwezen.
Mozes’vlucht
Dan komt daar dat moment van de vlucht van Mozes naar Midian wanneer zijn farao‘opa’ er ook achterkomt dat Mozes in een driftbui een Egyptenaar doodgeslagen heeft, een land waar bedoeïenvolkeren rondzwierven om hun kuddes naar grazige weiden te manoeuvreren. Smalhout schat zo in dat de bewoners van dit land negroïde mensen geweest moeten zijn waaruit dus opgemaakt kan worden dat Mozes zich een zwarte vrouw aan de haak geslagen heeft bij zijn aankomst in dat land. Een dochter van een priester.
De opdracht
Op een bepaald moment zien we de inmiddels getrouwde Mozes, vader van twee jongens, zo’n 300 km van ‘huis’ tegen een brandende braambos aan lopen waarop hij in gesprek komt met de God van zijn voorouders. Wij merkten onder elkaar op dat er dan toch zeker geen moment kon zijn van twijfel of schrik na al de dingen die God hem voorstelt om te kunnen uitvoeren om zo de farao over te halen zijn volk te laten gaan. Dat was dan ook de opdracht: regel via de farao (na een wisseling van de wacht wist niemand meer van de misdaad van Mozes aan de dienstdoende Egyptenaar) dat het Hebreeuwse volk op weg zou mogen gaan naar het land wat God hen beloofd heeft.
Toch zakt Mozes de moed spreekwoordelijk in de schoenen. Spreekwoordelijk omdat God hem gebood zijn schoeisel uit te trekken op de heilige grond bij de braambos. Wat maakte deze opdracht voor hem nou zo’n probleem?! Als u of ik tegen een sprekende braamstruik op zouden lopen met een dergelijke boodschap hadden we volgens mij niet eens de moed om op dat iets terug te zeggen, laat staan om in debat te gaan met de Schepper van hemel en aarde en alles wat daarin en op te vinden is!
De tegenwerpingen
Smalhout vat het alsvolgt samen:
1. Mozes moet het prima naar zijn zin gehad hebben in zijn huidige herdersbestaan met vrouw en kinderen, plus een schoonfamilie waar hij het goed mee moet hebben gevonden. Het is niet voor niets dat hij later in de woestijn de woorden van zijn schoonvader Jetro zo goed ter harte neemt. 2. In Egypte hing hem nog steeds het doodvonnis boven het hoofd al weten we uit de Bijbel dat God hem op enig moment duidelijk gemaakt heeft dat iedereen die zou af kunnen weten van dit vonnis inmiddels zou zijn overleden. Mozes twijfelde aan meer van Gods plan dus tsja… 3. Mozes gold zelf óók als Hebreeuwse allochtoon in Egypte en was dus ongewenst. 4. Mozes was verbaal niet begaafd en stotterde. 5. Farao Ramses II was onvoorstelbaar machtig.
Deze schets ging Smalhout blijkbaar niet ver genoeg en hij heeft het geheel geplaatst in een situatie zoals die zou zijn in de tijd van de ons welbekende tweede wereldoorlog:
Gesteld dat Mozes in de tijd van de tweede wereldoorlog had geleefd, dan zou hij als kind van Joodse ouders, opgevoed door de dochter van Hitler (gesteld dat deze dochters had gehad), een SS-bewaker van een concentratiekamp hebben gedood en gevlucht zijn naar Amerika. Daar zou hij gehuwd zijn met een negerin, de dochter van een zwarte rabbijn. Terwijl hij als cowboy een veetransport begeleidde, zou hij tijdens een lokale prairiebrand in Arizona van God de opdracht hebben gekregen naar nazi-Duitsland terug te keren om al stotterend aan Hitler te vragen de Joden uit Auschwitz en Bergen Belsen vrij te laten. Zo onmogelijk was de opdracht die Mozes van God kreeg.
Men zou er nog aan toe kunnen voegen dat het voor Mozes ook nog eens de bedoeling was om na deze exodus het volk het beloofde land Zwitserland in te loodsen alwaar men zich blijvend zou moeten vestigen door zich het land toe te eigenen. Mozes’ opleiding en kennis op het gebied van vreemde volkeren kan niet achtergebleven zijn op de rest van zijn hoogwaardige opleiding waardoor de tegenwerpingen alleen nog maar groter en meer werden op deze manier.
Is twijfel dan per definitie ongehoorzaamheid?
De discussie liep hoog op, weten wij uit de Bijbelse geschiedschrijving, en als groep reageerden wij verbaasd op de toegeeflijkheid van de Heer toen Mozes bleef jammeren op twijfelachtige toon. Hij kwam Mozes tegemoet door zijn Hebreeuwse broer Aäron voor te stellen als woordvoerder! Dan zie je dus dat God een leven lang bezig is met één man, één missie, één aaneenschakeling van gebeurtenissen die Mozes er haast voor opgeleid hebben om deze taak op zich te nemen, toegegeven dat niemand van ons het zou hebben kunnen verzinnen, maar dan is er uiteindelijk Aäron die de woorden moet gaan spreken om voor de uittocht te gaan zorgen…
Wij denken dan al gauw: waarom is Aäron dan niet gekozen voor deze taak? Waarom was Mozes dan op dat moment eigenlijk nog ‘zwaar van mond en zwaar van tong’? De Heer had al in zoveel zaken voorzien die Mozes er op voorbereidden dit werk te gaan doen en dan toch nog deze obstakels…
Het zijn lastige vragen, maar toch ergens ook mooie overwegingen die we door onze gedachten kunnen laten gaan bij de verdere verhandeling van deze hele geschiedenis. Ook konden we ons de vraag stellen hoe wij zelf op zouden kunnen zien tegen de dingen die de Heer ons op ons pad brengt of wellicht al gebracht heeft. Wat zijn onze bezwaren en waar halen we ‘het lef’ vandaan om daarover met God in discussie te gaan? Hebben wij dan nog méér dan een niet verterende brandende braamstruik nodig om volledig in Gods dienst te gaan staan, ook komend seizoen weer. Voor kerkenwerk of gewoon in onze eigen buurt, tegenover buren, collega’s? Genoeg weer om over na te denken en we zien als groep reikhalzend uit naar wat deze nieuwe tocht ‘in de voetsporen van Mozes’ ons gaat brengen in onze geloofsgroei.
Reacties